Za tri godine 3,3 milijarde evra nerealizovanih poslova i 65000 radnih mesta manje u grani građevine
Mreža za poslovnu podršku izvršila je istraživanje koliku je štetu nanelo odlaganje donošenja novog Zakona o planiranju i izgradnji u protekle tri godine kompanijama u grani građevinarstva i industrije građevinskog materijala u Srbiji.
Podaci za istraživanje prikupljeni su praćenjem podataka Republičkog zavoda za statistiku, Agencije za privredne registre, Katastra nepokretnosti RS i anketom sprovedenom među 726 menadžera građevinskih firmi koje posluju u Srbiji. U realizaciji istraživanja na terenu učestvovalo je više agencija za istraživanje javnog mnjenja, stručnih konsultanata u oblasti građevinarstva, inženjera građevinske struke zaposlenih u privatnim građevinskim firmama, itd.
Neralizovani ili delimično realizovani poslovi kao posledica loših propisa
Istraživanje je bilo fokusirano na to koliko komplikovane i dugotrajne procedure onemogućavaju realizaciju poslova u građevinarstvu. Menadžeri kompanija su bili upitani da daju svoju procenu koliko poslova im je od početka 2012. godine do danas ostalo nerealizovano ili su samo delimično realizovani usled birokratskih prepreka.
Tabela 1. Broj nerealizovanih ili delimično realizovanih poslova i njihova vrednost
| Ukupan broj anketiranih građevinskih kompanija | 726 | 100% | Objašnjenje |
| Građevinske kompanije koje su pretrpele štetu zbog nerealizovanih ili delimično realizovanih poslova | 684 | 94,2% | – Nerealizovanim poslovima smatraju se oni koji su potpuno zakočeni zbog izdavanja građ. dozvola i drugih prepreka.
– Delimično realizovani poslovi su oni poslovi koji su isplanirani od strane firme i čija je realizacija otpočela, ali su rokovi probijeni i realizacija posla znatno usporena u odnosu na planiranu dinamiku zbog birokrat-skih procedura. |
| Građevinske kompanije koje nisu pretrpele štetu | 42 | 5,8% | |
| Broj nerealizovanih poslova 2012-2014.
(prosečno po kompaniji koja je imala štetu) |
9 | ||
| Šteta za kompanju od nerealizovanih poslova
(prosečno po kompaniji) |
176248 EUR | ||
| Broj delimično realizovanih poslova
2012-2014. (prosečno po kompaniji koja je imala štetu) |
21 | ||
| Šteta za kompanju zbog delimično
realizovanih poslova (prosečno po kompaniji) |
291314 EUR |
S obzirom da 726 anketiranih kompanija predstavlja 10,09% od broja ukupno registrovanih građevinskih firmi u zemlji, kada se dobijeni podaci multipliciraju na nivo čitavog sektora građevinarstva sa industrijom građevinskog materijala (IGM), ukupna šteta u periodu 2012-2014. godine je 3,365 milijarde evra.
Loši propisi „koštali” 65000 radnih mesta za tri godine
Ako se uzme u obzir da firme obuhvaćene anketom predstavljaju 10,09 odsto od ukupnog broja registrovanih građevinskih firmi u Srbiji, realizacija zakočenih poslova u građevinarstvu značila bi i otvaranje preko 21500 novih radnih mesta u ovoj privrednoj grani godišnje. Odlaganje donošenja novog Zakona o planiranju i izgradnji i uprošćavanja procedura u građevinarstvu u 2012, 2013. i deset meseci 2014. godine onemogućilo je otvaranje 65 000 stalnih ili privremenih radnih mesta.
Problematične procedure u građevinarstvu
Menadžeri 726 kompanija ocenili su i koje procedure su im bile najveća prepreka u realizaciji poslova u periodu 2012-2014. godina.
Tabela 2. Koje procedure su onemogućile ili zakočile realizaciju poslova građevinskih kompanija
| Procedura | Procenat kompanija koje su imale probleme |
| Izdavanje građevinske dozvole | 54,7 |
| Prikupljanje dokumentacije za izdavanje građevinske dozvole | 45,8 |
| Pribavljanje dokumentacije iz Katastra nepokretnosti RS | 51,9 |
| Izdavanje lokacijske dozvole | 27,8 |
| Izdavanje upotrebne dozvole | 26,3 |
| Dobijanje sertifikata za proizvode (materijale) u građevinarstvu radi zakonitosti njihove primene | 19,8 |
| Dozvole za dogradnju i nadogradnju objekata | 21,7 |
| Procedure oko rekonstrukcije, adaptacije i modernizacije objekata | 11,6 |
| Procedure sa urbanističkim i regulacionim planovima pri lokalnim samoupravama | 7,9 |
| Procedure promene namene prostora u zgradama | 16,8 |
| Ostale procedure u oblasti građevinarstva i IGM | 15,5 |
Građevinske dozvole i prikupljanje dokumentacije za njih nalaze se u vrhu liste, ali svaka četvrta kompanije ima problema i kod dobijanja lokacijske i upotrebne dozvole, a iza toga postoje i značajni problemi kod dozvola za dogradnju ili nadogradnju objekata.
Proizvođači i uvoznici građevinskog materijala imaju problem sa sertifikacijom proizvoda (materijala) u građevinarstvu i na stotine gradilišta u zemlji stoje i čekaju odobravanje ateste za savremene kvalitetne materijale koji treba da budu korišćeni tokom izgradnje. S druge strane, izvoznici građevinskog materijala plaćaju sertifikaciju svojih proizvoda dva puta, jednom u Srbiji, drugi put u EU, zato što standardi za sertifikaciju proizvoda u Srbiji nisu usaglašeni sa standardima EU. Ove duple troškove proizvođači posle ugrađuju u cenu svojih proizvoda koji na kraju ispadaju skuplji od proizvoda konkurentskih firmi na tržištu EU koje samo jednom plaćaju sertifikaciju. Na ovaj način onemogućava se izvoz građevinskog materijala i opreme iz Srbije.
Neophodno je da, posle skoro 3 godine najava, resornom Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture donese novi Zakon o planiranju i izgradnji po hitnom postupku i da se konačno izvrši usaglašavanje procesa sertifikacije građevinskih materijala i opreme u Srbiji sa onim u zemljama EU. U suprotnom i naredna godina biće izgubljena za granu građevinarstva i industrije građevinskog materijala.